Jadran

Ficroja Maklina, neustrašivog, neodoljivog, hladnokrvnog i neumornog plemića iz škotskog gorja, koji se u septembru 1943. godine spustio padobranom u bosanska brda, živeo među jugoslovenskim partizanima i upoznao Tita bolje nego ijedan drugi zapadnjak pre i posle toga.

istorija plod nasumičnih slučajnosti i strastvenih susreta pojedinaca.

Kopneni i pomorski put svile koji trenutni kineski režim predlaže pod imenom Jedan pojas, jedan put tačno precrtava putanje kojima se kretao Marko Polo, i to nije slučajnost.

Marko Polo, koji je dvadesetčetvorogodišnje azijsko putešestvije započeo plovidbom niz istočnu obalu Jadrana 1271. godine, provešće poprilično vremena u Palestini, Turskoj, severnom Iraku, Iranu od azerbejdžanskog i kurdskog severa do Persijskog zaliva, severnom i istočnom Avganistanu i kineskoj turkijskoj provinciji Sinđan, pre nego što će dospeti u prestonicu mongolskog cara Kublaj-kana Hanbalik – današnji Peking. Iz Hanbalika će odlaziti da krstari Kinom uzduž i popreko, a na jug sve do Vijetnama i Mijanmara. U povratku ka Veneciji put će ga odneti preko Indijskog okeana, kroz Malajski prolaz do Šri Lanke, uz zapadnu obalu Indije do Gudžarata i na sporedna putovanja do Omana, Jemena i istočne Afrike.

Razmišljam o dalmatinskoj reči fjaka, što bi moglo da se prevede kao inertnost ili kao opuštenost, a podrazumeva gotovo ceo jedan stav prema životu

Ništa ne može tako kao putovanje morem da povrati čoveku optimizam, osećanje da ste dobili očišćenje od vlastite prošlosti.

Znači nema konačne odluke o Titovom statusu u istoriji ovog regiona?“, pitam.
„Ne, nema odluke. Istina je sve ono loše što se priča o Titu, ali istina je i sve ono dobro što se priča o njemu. Tito ostaje dvoznačan. Bio je komunista, ali je takođe stvorio svojevrsnu levičarsku srednju klasu – ili klasu komunista reformista ako više volite da ih tako zovete – ljudi koji mogu zaista da upravljaju institucijama i događajima. Jugoslovenska levica, međutim“, nastavlja podižući glas, uživajući u ironiji, „nikada nije bila toliko levičarska kao grčka, jer je grčka levica postojala unutar stvarnog kapitalističkog društva, koje je mrzela.“

„Naravno, ništa nije rešeno, jer ovo je deo sveta u kome je unutar Drugog svetskog rata vođen i građanski rat, i to ne samo između Srba i Hrvata, nego i između Hrvata partizana i Hrvata fašista. Krvna zavada traje i dalje. S jedne strane su deca i unuci partizana, s druge strane deca i unuci ustaša.“

Šetam i razmišljam o tome kako je estetika slovenskog Sredozemlja stvorena od italijanskog uživanja u životu izmešanog s umrtvljujućim zaostacima naučnog socijalizma, izraženog nizom pogubnih verskih i etničkih političkih odluka.

Put ka mudrosti može da bude utrt kretanjem kroz različite ekonomske i društvene slojeve života, koji nemaju nikakve veze sa zalaskom u pozne godine.