Karamazov Kardeşler

tesirli, gerçekten korkutan, uslandıran, vicdana hitap eden cezadan bahsediyorum.

Bir kere başlayınca kıyasıya anlatırım artık...

Ömürleri boyunca aktörlük etmiş bazı kart yalancıların hayatında öyle anlar vardır ki, kırıtmalarının sonunda birdenbire gerçek bir heyecanla ağlayıp titremeye başlarlar. Oysa hemen o anda (ya da bir an sonra) kendi kendilerine, “Yalan söylüyorsun koca utanmaz, şimdi bile şu kutsal hiddetine, hiddetindeki kutsal ana rağmen sadece aktörsün!” demeleri mümkündür

Eski soytarıda, başkalarını soytarılaştırmak arsızca bir ihtiyaç olup çıkmıştı.

Ağabeyinin iç âlemine ait önemli bir sırrı olduğunu, bir amaca, belki çok güç bir amaca ulaşmaya uğraştığı için ona önem verecek durumda olmadığını, ilgisizliğinin tek nedeninin bu olduğunu düşünüyordu. Belki de okumuş bir zındık, aptal bir rahip taslağını küçük görüyordu...

Alyoşa’da herkesten daha gerçekçi bir yaradılış görüyordum. Kuşkusuz manastırdayken mucizelere tümüyle inanıyordu ama, bence, mucize gerçekçide hiçbir kaygı uyandırmaz. Gerçekçide iman uyandıran mucize değildir. Gerçekçi, zındıklık yolunu tutmuşsa, bir mucize görse bile kendinde buna inanmamasını sağlayacak güç ve yeteneği bulur. Mucize yadsınamaz durumda bile olsa boyun eğmez; duygularına sırt çevirir. Kabule yanaştığında ise bunu mucize saymaz, şimdiye kadar bilmediği bir olay olarak görür. Gerçekçinin imanı mucizeden doğmaz; iman, mucizeleri doğurur. Böyle kimse bir kere iman edince artık kendi gerçekçiliğinin zorunluluğu olarak mucize olanağını da kabul etmek zorundadır. Havari Thomas, görmeden inanmayacağını söylemiş, gördükten sonra, “‘Rabbimsin, Tanrımsın!” demişti. İnanmasının nedeni mucize miydi? Herhalde değil; inanmak istediği için inanmıştı. Hatta belki, “Görmeden inanmayacağım,” dediği zaman bile varlığının en saklı köşesinde tümüyle iman etmişti.

“Size gerçek, gerçeğin ta kendisi olarak
diyorum ki: toprağa düşen bir buğday
tanesi yok olmazsa, yalnızca bir buğday
tanesiolarak kalır; ama yok olursa,
o zaman bereketli ürün doğurur.”
(İncil, Yohanna’dan XII. Bap, 24)

bence, mucize gerçekçide hiçbir endişe uyandırmaz. Gerçekçide iman uyandıran mucize değildir. Gerçekçi, imansızlık yolunu tutmuşsa bir mucize görse bile kendinde buna inanmamasını sağlayacak kuvvet ve kabiliyeti bulur. Mucize inkâr kabul etmez halde bile olsa boyun eğmez; hislerine sırt çevirir. Kabule yanaştığı takdirde bunu mucize saymaz, şimdiye kadar bilmediği tabii olay şeklini de görür. Gerçekçinin imanı mucizeden doğmaz; iman, mucizeleri doğurur. Böyle kimse bir kere iman edince artık kendi gerçekliğinin zarureti olarak mucize imkânını da kabul etmek zorundadır. Havari Thomas, görmeden inanmayacağını söylemiş, gördükten sonra “Rabbimsin, Tanrımsın!” demişti. İnanmasına mucize mi sebepti? Her halde değil; inanmak istediği için inanmıştı. Hattâ belki “Görmeden inanmayacağım” dediği zaman bile varlığının en saklı köşesinde tamamen iman etmişti.

İvan Fedoroviç küçümser bir biçimde omuzlarını oynattı, başını öteye çevirerek yola bakmaya başladı. Eve kadar hiç konuşmadılar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ŞEHVET DÜŞKÜNLERİ

I
UŞAKLAR ODASINDA

Fedor Pavloviç Karamazov’un evi şehrin merkezinde olmamakla beraber pek kenarda da sayılmazdı. Eskiceydi, ama sevimli bir dış görünüşü vardı.

Yakınlarınızı daima artan bir gayretle sevmeyi deneyin, içinizdeki sevgi çoğaldıkça Tanrının varlığına da, ruhunun ölmezliğine de kanaat getirmeye başlarsınız. İnsanları sevmekte tam bir nefis feragatına varabilirseniz yüzde yüz inanır, ruhunuz artık hiçbir şüpheyle kararmaz