Қаһарлы күндер

Қызыл вагонның кең есігінен көлденең тіреген тақтайға сүйеніп, біріне-бірі асылып, үймелесіп тұрған солдаттар да қол бұлғап, айқайлап барады. Жамыраған қалың шудың арасынан жылаған ащы дауыстар да естіледі.

Жұқа қызғылт тепсініп тұратын қоңырқай жүзі, ай сәулесінен ақшылданып, мұнарланып тұр. Осы күңгірт мұнар әлі де құлпыра қоймай, бүрін жаңа аша бастаған гүлдей қатқылдау қыз өңін жұмсартып, үлкен қара көзін айқындай түседі. Ойы толқып тұрған Ержан тура қарауға жүрексінгендей, бірде қыз белін қапсыра қысқан жез тоғалы қайыс белбеуге, бірде жіңішке қыз саусақтары көрініп тұрған сұр шинельдің жең ұшына қарайды.

«Өлім деген не? Ол адамның жоқтыққа айналуы. Айталық «өмір жолының аяқталуы».

Тас болып қат, ал бірақ адамға деген рахымыңнан айрылма. Үміт, сенім, керек болса махаббат деген де адамды ажалдан сақтайтын бойтұмар. Мен идеалист емеспін, бірақ сенім деген өте қажет нәрсе.

Мұрат өз өмірін ойымен қорытты. Мынау өмірде аз да болса оның да үлесі бар. Бойындағы барын соған берді. Енді сол өмірді жатқа бермеуге кетіп барады.

Мұраттың ординареці Маштай тілін тістеп сөйлейтін қайраң көз қара жігіт, вагонның ішін тап-тұйнақтай етіп жинап, ас дайындап қойған екен

Жанғабыл аттан түсіп

Взвод командирі Ержанға

да тамып кеткен. Әйелі: «Ибай-ау, алдымен ана қайнағаға сәлем берсейші» деген-ді. «Қайнағасы» жалпақ тымақ киген, шоқша сақалды біреу екен. Ержан одан әрі қайрылмай кетіп қалып еді. Сол екі ортада қара қатын байын

Ержан қарапайым қазақтардың арасында өсті. Олар оны атқа мінгізіп, мал қайтартып, жылқыға құрық салғызып үйретті. Өз білгенін, өз түйгенін бұған да берді. Ғажайып ертектерін, хатқа түсірмей сақтаған жырларын тыңдатты. Баланың елден тоқығанына ертерек келіп оқу жалғасты. Жыл асқан сайын білімге тереңдей кіріп, дүние сыры кеңірек ашыла түсті. Бір ғажабы кітаптан оқығаны төңіректегі елге келіп тұрмысқа сіңіп жатты. Қазақ өмірінің өзі мектеп баласымен бірге оқып, үйреніп өсіп келе жатты